Heb je als zelfstandige recht op een WIA-uitkering?
ZZP en WIA, heb je hier recht op als zelfstandig ondernemer (ZZP’er)? Als ZZp-er ben je zelf verantwoordelijk voor je inkomen én je sociale zekerheid. Maar wat gebeurt er als je langdurig ziek wordt of arbeidsongeschikt raakt? Veel mensen vragen zich af: Heb ik als ZZP’er recht op een WIA-uitkering? Het korte antwoord is nee, tenzij je jezelf vrijwillig hebt verzekerd via het UWV.
In dit artikel leggen we precies uit hoe het zit met ZZP en WIA, welke risico’s je loopt als zelfstandige en op welke manieren je je wél kunt verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. Zo weet jij straks exact waar je aan toe bent — en kun je je goed voorbereiden op de toekomst.
ZZP en WIA; Wat is de WIA precies?
WIA staat voor Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen en is de opvolger van de WAO. De WIA is bedoeld voor werknemers die door ziekte of beperking niet (volledig) kunnen werken en minstens 35% inkomensverlies hebben. De uitkering komt in beeld na twee jaar ziekte.
Er zijn twee soorten WIA-uitkeringen:
- IVA (Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten) – Voor mensen die duurzaam volledig arbeidsongeschikt zijn.
- WGA (Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten) – Voor mensen die gedeeltelijk of tijdelijk arbeidsongeschikt zijn.
💡 Belangrijk om te weten: De WIA is onderdeel van het sociale vangnet voor werknemers. En daar zit nu net het punt.
Heb je als ZZP’er automatisch recht op WIA?
Het korte, maar duidelijke antwoord is: Nee.
Als zelfstandige ondernemer ben je namelijk niet verzekerd via de werknemersverzekeringen, tenzij je in loondienst bent (geweest). WIA is uitsluitend bedoeld voor mensen in loondienst bij een werkgever die premies afdraagt aan het UWV.
📌 Concreet betekent dit:
- Je hebt géén recht op WIA als je enkel als zelfstandige werkt.
- Je hebt alleen recht op WIA als je direct voorafgaand aan je ondernemerschap in loondienst was en je je daarna vrijwillig hebt verzekerd via het UWV.
Hoe kun je als ZZP’er toch toegang krijgen tot ZZP WIA?
De enige manier om als ZZP’er aanspraak te maken op een WIA-uitkering is door een vrijwillige verzekering af te sluiten bij het UWV. Dit kan echter alleen onder bepaalde voorwaarden, en binnen een strikte termijn na het beëindigen van je dienstverband.
🕒 Voorwaarden vrijwillige WIA-verzekering:
- Je moet binnen 13 weken na uitdiensttreding de aanvraag indienen.
- Je mag niet al arbeidsongeschikt zijn op het moment van aanvragen.
- Je sluit de verzekering vrijwillig af bij het UWV.
Deze verzekering heet de “Vrijwillige verzekering WIA/ZW/WW” van het UWV.
💡 Daarom is het essentieel om deze optie tijdig te overwegen als je net gestart bent als zelfstandig ondernemer.
Wat kost een vrijwillige ZZP WIA-verzekering via het UWV?
De kosten van een vrijwillige WIA-verzekering hangen af van je leeftijd, het gekozen verzekerde bedrag en je arbeidsverleden. De premie kan al snel oplopen tot honderden euro’s per maand.
🎯 Enkele aandachtspunten:
- Premie stijgt met de leeftijd.
- Premie is fiscaal aftrekbaar als ondernemerskosten.
- Maximale verzekerde loon is gelimiteerd.
Let op: De verzekering dekt geen inkomensverlies onder de 35%, wat vaak voorkomt bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid.
Zijn er alternatieven voor WIA als ZZP’er?
Ja. Er zijn meerdere manieren om je als zelfstandige te beschermen tegen inkomensverlies bij ziekte of arbeidsongeschiktheid. Denk aan:
1. AOV (Arbeidsongeschiktheidsverzekering) via verzekeraar
- Flexibele dekking en looptijd
- Uitkering op maat bij gedeeltelijke of volledige arbeidsongeschiktheid
- Vaak medische keuring verplicht
- Premie: gemiddeld €100 – €400 per maand
2. Broodfonds of schenkkring
- Collectief vangnet van 20-50 ondernemers
- Je helpt elkaar met giften als iemand langdurig ziek is
- Tot 2 jaar uitkering (geen lange termijn)
- Goedkoper dan AOV, maar minder zekerheid
3. Private verzekering met wachttijd
- Ideaal als je eigen financiële buffer hebt
- Lagere premie door langere wachttijd (bijvoorbeeld 1 jaar)
💡 Daarom is het vergelijken van meerdere opties altijd verstandig.
Wat gebeurt er als je als ZZP’er WIA nodig hebt zonder verzekering?
Als je geen AOV of vrijwillige verzekering hebt, val je terug op je eigen middelen. Er is geen sociaal vangnet voor zelfstandigen op dit vlak. Je loopt dus het risico dat je:
- Geen inkomen meer hebt bij langdurige ziekte
- Je bedrijf moet stopzetten
- In de bijstand terechtkomt (na toetsing op vermogen en partnerinkomen)
📌 Let op: De bijstand is pas mogelijk na het aanspreken van je spaargeld en/of het inkomen van je partner.
Zijn er plannen voor verplichte AOV voor ZZP’ers?
Ja. De overheid is van plan om een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zelfstandigen in te voeren. Naar verwachting zal deze regeling vanaf 2026 gelden.
🔍 Voorlopige kenmerken:
- Verplichte dekking via UWV of eigen verzekering
- Standaard wachttijd van 1 jaar
- Premie van ca. 8% van het inkomen
- Uitzonderingen mogelijk voor broodfondsen en bestaande AOV’s
💡 Dus: Als deze wet doorgaat, moet iedere zelfstandige zich verplicht verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid.
Wat kun je nú het beste doen als ZZP’er?
Om niet onnodig risico te lopen, is het verstandig om vandaag nog stappen te zetten. Denk aan:
✅ Inzicht krijgen in je risico’s
✅ Een financieel vangnet opbouwen (buffer)
✅ Een passende AOV afsluiten
✅ Of: binnen 13 weken na je loondienst vrijwillige WIA afsluiten bij UWV
📊 Tip: Gebruik vergelijkingssites zoals Independer of ZZPverzekeringen.nl om snel AOV’s te vergelijken.
Conclusie over ZZP en WIA
Als ZZP’er heb je niet automatisch recht op WIA, omdat je niet onder de werknemersverzekeringen valt. De enige manier om jezelf hiertegen te beschermen is door:
- Tijdig een vrijwillige WIA-verzekering bij het UWV af te sluiten (binnen 13 weken na loondienst), of
- Een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten bij een private verzekeraar
Wacht hier niet mee. Want als je eenmaal ziek wordt en geen verzekering hebt, kan het financiële gevolg groot zijn. Door je nú te verdiepen in je mogelijkheden, voorkom je problemen in de toekomst.
